Het oude Egypte in woord en beeld, door Toby Wilkinson

recensent: Peter Motte

onder auspiciën van De voormalige Tijdlijn en Vertaalbureau Motte

Voor mijn gevoel valt de wereldgeschiedenis uiteen in twee delen: alles van Egypte, en alles daarna. Het Oud-Egyptische rijk begint in de mist der tijden rond 3000 voor Christus, met nog zelfs daarvoor farao's met misschien farao Ka en misschien farao Schorpioen. De zekerheden beginnen pas vanaf ongeveer 2950 voor onze jaartelling, met farao Narmer, de 1e heerser van de 1e dynastie. Andere bronnen kunnen andere data vermelden, wat deze bron, Het oude Egypte in woord en beeld, door Toby Wilkinson, ook erkent.

De laatste dynastie eindigde met de mysterieuze dood van Cleopatra VII en Antonius in 30 voor Christus, waarna het gebied definitief bij het Romeinse rijk werd ingelijfd*. Maar terwijl het Oude Egypte zowat 3000 jaar onafhankelijk was geweest, en in die periode enorme culturele monumenten verwezenlijkte die ook nu nog tot de verbeelding spreken en zelfs zo veel mummies produceerde dat ze eeuwen later werden gebruikt als brandstof voor stoomtreinen, hield de jonge parvenu het nog geen duizend jaar uit. En de rijken die volgden deden het niet veel beter.

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de geschiedenis van het Imperium van de Nijl een onoverzichtelijke schat aan gegevens opleverde: farao's, bouwwerken, geschriften, gebruiksvoorwerpen, historische gebeurtenissen... Ondanks het lange bestaan was het rijk verbluffend stabiel. Religieuze veranderingen kwamen voor, maar in geringe mate. Het isolement van Egypte beschutte het eeuwenlang tegen invallers en invloeden. Zelfs tot in de tijd van Cleopatra VII kon het slechts langs smalle corridors worden aangevallen.

Het was trouwens niet door haar schoonheid dat Cleopatra indruk maakte op de Romeinse toppolitici, maar door haar intelligentie: ze sprak ongeveer 6 talen, waardoor ze met heel veel heersers zonder tussenkomst van tolken kon onderhandelen. Dat was in die tijd erg uitzonderlijk. Ze oogde wat plomp, maar haar geest was kwiek genoeg om te weten hoe ze indruk moest maken op de Romeinen.**

Wie al eens een programma over het Eeuwenoude Zandrijk volgt, er een van de talrijke boeken van Christian Jacq over leest, of een van de vele stripverhalen, kan best een woordenboek over de periode gebruiken, en dat is wat dit "Het oude Egypte in woord en beeld" is. Het is een alfabetische behandeling van de belangrijkste begrippen uit de egyptologie, voorzien van dwarsdoorsnedetekeningen van de belangrijkste gebouwen en kaarten van de archeologische sites. De lemma zijn geïllustreerd met z/w- en kleurenfoto's van beelden, gebouwen, en reproducties van schilderijen en tekeningen.

De hiërogliefen worden nogal kort behandeld. Daarvoor geef ik de voorkeur aan "Writing Systems" van Florian Coulmas***. Niettemin is dit "Het oude Egypte in woord en beeld" een handige verzameling basisbegrippen geworden. We betreuren wel dat zelfs de literatuurlijst geen aandacht besteedt aan de Franse werken. Frankrijk heeft sinds Napoleon een enorme traditie op het gebied van egyptologie opgebouwd. Was het niet een Fransman, Champollion, die uiteindelijk de hiëroglyfen ontcijferde?

* en **: zie "Cleopatra. Politiek en propaganda in de Oudheid", door prof. dr. H. Volkmann, 1969, Antwerpen/Brussel/Gent/Leuven, Uitgeversmaatschappij W. De Haan N.V. - N. V. Standaard Boekhandel

***: "The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems", door Florian Coulmas, 1999, 1996, Oxford, Blackwell Publishers Ltd., 108 Cowley Road, Oxford OX4 1JF, VK

Het oude Egypte in woord en beeld, door Toby Wilkinson, 2006, Tirion, geïllustreerd in kleur met kaarten, lijst met literatuursuggesties, gebonden met fotocollega op platten, collage herhaald op de omslag met flappen, oorspronkelijk: "The Thames & Hudson Dictionary of Ancient Egypte". 26,3 x 19 x 2,5 cm, 271 p's, ISBN 90-4390-909-9.

Prijs: 39,95 euro

De Tijdlijn * Welkomstpagina